मुंबईकरांना जलद आणि सुरक्षित प्रवासाची क्रांती; कावच–५ प्रणालीने लोकल सेवांमध्ये ३०% वाढ, २३८ नव्या वातानुकूलित गाड्या अंतिम टप्प्यात

मुंबई – राज्यातील रेल्वे पायाभूत सुविधा मजबुत करण्यासाठी सुमारे १ लाख ७३ हजार कोटी रुपयांची कामे प्रगतीपथावर असून, उपनगरीय रेल्वेचे भवितव्य घडवणाऱ्या ‘कावच–५’ या अत्याधुनिक सिग्नलिंग व ऑटोमेशन यंत्रणेने लोकल ट्रेनच्या दोन फेऱ्यांमधील अंतर १८० सेकंदावरून ३०% ने कमी होईल, असा आश्वास रेल्वेमंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी दिला. त्यामुळे मुंबईकरांना दररोजच्या प्रवासात तातडीने अतिरिक्त सेवांचा लाभ मिळणार आहे.

या सुधारणांमुळे सध्या दररोज सत्तर लाखाहून अधिक प्रवाशांना सेवा पुरवणाऱ्या वेस्टर्न आणि सेंट्रल रेल्वेचे कॅपेसिटी तातडीने वाढेल. कावच–५ च्या माध्यमातून ट्रेनच्या वेगावर नियंत्रण, अपघात टाळण्यासाठी ऑटोमॅटिक ब्रेकिंग आणि वास्तविक वेळेत ट्रॅकची माहिती मिळणे शक्य होणार आहे. डिसेंबर अखेर या यंत्रणेचे संपूर्ण मुंबई उपनगरीय नेटवर्कवर परीक्षण पूर्ण करून कार्यान्वित करण्याचे लक्ष्य आहे.

रेल्वेमंत्री वैष्णव म्हणाले, “नवीन तंत्रज्ञानामुळे केवळ गाड्यांची संख्या वाढणार नाही, तर प्रवाशांना वेळेवर सेवा मिळण्यासह अपघाताचा धोका लक्षणीयरीत्या कमी होईल. महाराष्ट्रातील १३२ स्थानकांचे नूतनीकरण आणि डिजिटल सूचना पॅनेल, सीसीटीव्ही कॅमेरे व अॅक्सेसिबिलिटी सुविधा यामुळे प्रवासाचा अनुभव सुखकर होईल.”

मुंबईसाठी आणखी एक महत्त्वाची घोषणा म्हणजे २३८ नव्या वातानुकूलित लोकल गाड्या लवकरच रुळावर उतरणार आहेत. या गाड्यांमध्ये प्रत्येक कोचमध्ये आरामदायक बसण्याची व्यवस्था, अधिक व्हेंटिलेशन पॉइंट आणि प्रवाशांसाठी USB चार्जिंग पोर्ट्स असतील. तसेच महिला प्रवाशांसाठी सुरक्षित ‘लेडीज कोच’ व ‘फॅमिली कोच’ची संकल्पना राबवली जाईल.

या व्यतिरिक्त, कल्याण ते बदलापूर तिसरी व चौथी मार्गिका आणि कल्याण ते आसनगाव चौथ्या मार्गिकेचे काम लवकरच सुरू होणार आहे. विदर्भ–मराठवाड्यातील गोंदिया ते बल्लारशाह २४० किमीच्या दुहेरीकरण प्रकल्पासाठी ४,८१९ कोटींचा निधी मंजूर झाला आहे. हे प्रकल्प पूर्ण झाल्यावर मालवाहतुकीची गती वाढेल आणि ट्रॅफिक ताणही कमी होईल.

मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस आणि रेल्वेमंत्री वैष्णव यांनी संयुक्त पत्रकार परिषदेत २०२५–२६ च्या अर्थसंकल्पात महाराष्ट्रातील रेल्वे प्रकल्पांसाठी २३,७०० कोटींची तरतूद करण्यात आल्याची माहिती दिली. या निधीचा उपयोग पुढील पायाभूत सुविधा, स्टेशन रिडेव्हलपमेंट, पॅसेंजर अँमेनीटीज आणि ‘स्मार्ट स्टेशन’ तंत्रज्ञानासाठी केला जाणार आहे.

मुंबईतील रेल्वे स्थानकांवरील गर्दीवर मात करण्यासाठी अॅन्ट्री–एक्झिट पोइंट्सची वाढ, नवीन पाथवे, लिफ्ट-एस्केलेटरची उभारणी आणि महिला-पुरुषांसाठी स्वतंत्र प्रतीक्षा कक्ष यांसारख्या सुविधा उभारल्या जात आहेत. यामुळे प्रवाशांची सुरक्षा, सुविधा आणि प्रवासाची गती या सर्व गोष्टींना चालना मिळेल.

रेल्वे प्रशासनाने “रेल्वे आणि प्रवाशांमधील संवाद वाढवण्यासाठी” मोबाइल अॅप आणि वेब पोर्टलमध्ये रिअल–टाइम ट्रेन स्टेटस, भीड नियंत्रण सूचना व आपत्कालीन सहाय्य सुविधा जोडण्याचेही जाहीर केले आहे.

या सर्व प्रकल्पांमुळे मुंबईकरांना जलद, सुरक्षित व आरामदायक प्रवासाचा नवा अध्याय सुरु होणार असून, भविष्यात या उपनगरीय सेवांमध्ये आणखी नाविन्यपूर्ण सुधारणा अपेक्षित आहेत.