नवी दिल्ली, ११ नोव्हेंबर २०२४ – न्यायमूर्ती संजीव खन्ना यांनी सोमवारी भारताचे ५१ वे सरन्यायाधीश (CJI) म्हणून शपथ घेतली. राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांच्या हस्ते राष्ट्रपती भवनात हा विशेष शपथविधी सोहळा पार पडला. न्यायमूर्ती खन्ना हे माजी सरन्यायाधीश डॉ. डी. वाय. चंद्रचूड यांचे उत्तराधिकारी असून, त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारतीय सर्वोच्च न्यायालय कार्य करणार आहे. सरन्यायाधीश पदावर ते १३ मे २०२५ पर्यंत राहतील.
खास दिल्लीस्थित विधिज्ञ कुटुंबातून आलेले न्यायमूर्ती संजीव खन्ना
न्यायमूर्ती संजीव खन्ना हे दिल्लीतील एक प्रसिद्ध विधिज्ञ कुटुंबाचे सदस्य आहेत. त्यांच्या वडिलांचे नाव न्यायमूर्ती देव राज खन्ना, जे दिल्ली उच्च न्यायालयात सेवा करत होते, तर त्यांचे काका न्यायमूर्ती एच. आर. खन्ना सर्वोच्च न्यायालयात कार्यरत होते. न्यायमूर्ती संजीव खन्ना हे तिसऱ्या पिढीतील वकील आहेत. त्यांची न्यायालयीन प्रक्रिया सुलभ करण्यावर भर असून, प्रलंबित प्रकरणांची संख्या कमी करण्याच्या दृष्टीने ते विशेष प्रयत्नशील आहेत.
प्रमुख निर्णय आणि खरा धाडस दाखवणारी भूमिका
न्यायमूर्ती खन्ना यांनी आपल्या कारकिर्दीत अनेक ऐतिहासिक निर्णय दिले आहेत. त्यांनी निवडणूक बॉण्ड्स रद्द करणे, कलम ३७० रद्द करण्यास मान्यता देणे यांसारख्या महत्वपूर्ण प्रकरणांमध्ये निर्णायक भूमिका बजावली आहे. याशिवाय, त्यांनी माजी दिल्ली मुख्यमंत्री अरविंद केजरीवाल यांना अंतरिम जामीन मंजूर केला होता. न्यायमूर्ती खन्ना यांच्या नेतृत्वाखालील खंडपीठाने ईव्हीएमच्या सुरक्षेबाबत असलेल्या शंकांना निराधार ठरवले होते.
न्यायमूर्ती खन्ना यांचे आदर्श – त्यांचे काका न्यायमूर्ती एच. आर. खन्ना यांचे ऐतिहासिक निबंध
न्यायमूर्ती संजीव खन्ना यांचे काका, न्यायमूर्ती एच. आर. खन्ना, यांची आणीबाणीतील एडीएम जबलपूर प्रकरणातील नकारात्मक मत आजही आदराने पाहिले जाते. त्यांनी सरकारच्या विरोधात निर्णय दिल्यामुळे त्यांचे सरन्यायाधीशपद वगळले गेले होते. ही घटना भारतीय न्यायव्यवस्थेत ‘काळा डाग’ मानली जाते.
न्यायमूर्ती खन्ना यांचे बालपण आणि न्यायालयीन कारकीर्द
१४ मे १९६० रोजी जन्मलेले न्यायमूर्ती खन्ना यांनी १९८३ मध्ये दिल्ली बार कौन्सिलमध्ये वकील म्हणून कारकीर्दीला सुरुवात केली. आपल्या सुरुवातीच्या दिवसांत त्यांनी दिल्लीच्या तिस हजारी कोर्टात प्रॅक्टिस केली. यानंतर त्यांनी आयकर विभागासाठी वरिष्ठ स्थायी वकील म्हणून काम केले.
सरन्यायाधीश म्हणून त्यांचे उद्दिष्ट न्यायव्यवस्थेत पारदर्शकता आणणे व प्रलंबित प्रकरणे वेगाने निकाली काढणे असेल, अशी अपेक्षा आहे. न्यायमूर्ती खन्ना यांचा पदग्रहण सोहळा संपन्न झाल्यानंतर सर्वत्र त्यांचे कौतुक करण्यात येत आहे.
